धनतेरस आख्यायिका.. पौराणिक, अध्यात्मिक आणि आधुनिक युगातील सौख्य | Dhanteras Information in Marathi

 

धनतेरसची आधुनिक प्रेरणा:

🌟 धनतेरस : पौराणिक, अध्यात्मिक आणि आधुनिक युगातील महत्व 🌟

धनतेरस सणाचा पौराणिक व अध्यात्मिक अर्थ जाणून घ्या. युगानुरूप बदलणारे त्याचे वैज्ञानिक व सामाजिक महत्व, लक्ष्मीपूजनाची परंपरा आणि आधुनिक काळातील समृद्धीचे नवे अर्थ या सर्वांचा सुंदर संगम या लेखात मांडण्याचा प्रयत्न डिजीयुगंधरा चे संपादकीय लेखनीतून, नवीन पिढीला माहितीदर्शक ठरावा.

Click and Buy

---

✨ प्रस्तावना:

डिजीयुगंधरा संपादकीय लेखः भारतीय संस्कृती आणि विज्ञान यांचा संगम, यावर सखोल प्रकाश टाकणारा, मुख्य संपादक श्री. संतोषराव शिंदे यांंचे द्रुष्टीतून भारतीय संस्कृती आणि विज्ञान याचा मिलाप दर्श-विणारा सण धनतेरस...!

भारतीय संस्कृतीत दिवाळीचा पहिला दिवस म्हणजे धनतेरस, ज्याला “धनत्रयोदशी” असेही म्हणतात. या दिवसानेच आनंद, आरोग्य, समृद्धी आणि शुभत्वाच्या पाच दिवसांच्या दीपोत्सवाचा आरंभ होतो. पण फक्त सोनं-चांदी खरेदी करणं हाच धनतेरसचा उद्देश आहे का? नाही! या दिवसामागे खोल पौराणिक, अध्यात्मिक आणि वैज्ञानिक अर्थ दडलेला आहे, जो आजच्या आधुनिक युगातही तितकाच प्रासंगिक आहे.

हिंदू पंचांगानुसार, कार्तिक महिन्याच्या कृष्ण पक्षातील त्रयोदशी तिथीला धनतेरस साजरा केला जातो. या दिवशी धन्वंतरी देवाचा जन्म झाला, जो देवांचा वैद्य मानला जातो. समुद्रमंथनाच्या वेळी अमृतकुंभ हातात घेऊन धन्वंतरी देव प्रकट झाले, म्हणून या दिवशी आयुर्वेद आणि आरोग्याच्या पूजेचा दिवस मानला जातो.

काय आहे या साणाच पौराणिक पार्श्वभूमी?

एक पौराणिक कथा सांगते की, यमराजाने एका राजकुमाराचे प्राण या दिवशी घ्यायचे होते. त्याची पत्नीने दाराजवळ दिवे लावून सोन्याची व चांदीची नाणी रचली, आणि अख्खी रात्र पतीचे रक्षण करण्यासाठी भजन करत बसली. त्या दिव्यांच्या तेजामुळे यमराज तिच्या घरात शिरू शकला नाही. म्हणूनच या दिवशी “यमदीपदान” करण्याची परंपरा आहे, जी मृत्यूवर विजय आणि जीवनाच्या अमरतेचे प्रतीक आहे.

धनतेरसची आधुनिक प्रेरणा:

धनतेरस म्हणजे फक्त भौतिक संपत्ती नव्हे, तर “आत्मिक संपन्नतेचा” उत्सव आहे.

• “धन” म्हणजे केवळ पैसा नाही, तर ज्ञान, आरोग्य, सदाचार आणि प्रेम हेसुद्धा धनाचे रूप आहेत.
• “तेरस” म्हणजे तेरावी तिथी. जी त्रयोदशी, म्हणजे आत्म्याच्या आणि पदार्थाच्या संतुलनाचे द्योतक आहे.

या दिवशी घरात दीप लावणे म्हणजे अंध:कारावर प्रकाशाचा विजय, अज्ञानावर ज्ञानाचा विजय, आणि भीतीवर श्रद्धेचा विजय साजरा करणे. लक्ष्मीची पूजा करताना आपण केवळ सोने नाही, तर मनातील लोभ, मत्सर आणि असत्याचा त्याग करण्याची प्रतिज्ञा करतो. धनतेरस काळ हा शरद ऋतूच्या शेवटाकडे झुकणारा असतो. या काळात हवामान बदलते, आणि रोगांची शक्यता वाढते.

🌿 वैज्ञानिक आणि सामाजिक दृष्टिकोनातून धनतेरसः

म्हणूनच या दिवशी आयुर्वेदाच्या जनक धन्वंतरीची पूजा आरोग्याचे महत्त्व लक्षात आणून देते. तांबे, चांदी आणि सोने यांचा वापर शरीराच्या ऊर्जा संतुलनात मदत करतो, म्हणून या दिवशी धातू खरेदी करण्याची परंपरा आरोग्याशी जोडलेली आहे. दिवाळीपूर्वी घर साफसफाई, नवे वस्त्र, नवा साज या गोष्टी केवळ दिखावा नाहीत, तर स्वच्छता, सकारात्मकता आणि मानसिक ताजेपणाचा संदेश देतात.

💫 आधुनिक युगातील अर्थ आणि महत्वः

लोक ब्रँडेड वस्तू, गॅजेट्स, गाड्या, सोनं-चांदी खरेदी करतात, पण खरा प्रश्न असा आहे — आपण त्या वस्तूंपेक्षा शांती, आरोग्य आणि समाधान खरेदी करतो का? आजच्या डिजिटल आणि आर्थिक युगात “धनतेरस” ही फक्त Shopping Festival म्हणून पाहिली जाते.

Click & Visit

आधुनिक युगात धनतेरसचा अर्थ बदलतो —

• धन म्हणजे फक्त पैसा नव्हे, तर मानसिक स्थैर्य आणि चांगले संबंध हे देखील संपत्ती आहेत. 
• खरेदी म्हणजे फक्त वस्तू नव्हे, तर चांगल्या सवयी आणि सकारात्मक ऊर्जा अंगीकार करणेही महत्त्वाचे आहे.
• पूजा म्हणजे केवळ विधी नव्हे, तर कृतज्ञतेचा भाव जपणे, आपल्या कष्टातून आलेल्या धनाबद्दल देवाचे आभार मानणे.

त्यामुळे आजच्या युगात धनतेरस ही आत्मपरीक्षणाचीही वेळ आहे असज मला वाटते. आपण किती कमावतो यापेक्षा आपण कसे जगतो आणि कसे वाटतो हे महत्त्वाचे आहे. या उत्सवातून आपल्याला तीन गोष्टी शिकायला मिळतात —

1. आरोग्य हाच खरा धन: आरोग्य चांगले असेल तर सर्व सुखे मिळू शकतात.
2. सदाचार आणि दान: आपले थोडे धन इतरांसोबत वाटणे ही खरी समृद्धी आहे.
3. आत्मिक प्रकाश: प्रत्येक घरात दिवा लावा, पण मनातही प्रकाश पेटवा, द्वेष, ईर्षा आणि अहंकाराच्या अंध:कारावर विजय मिळवा.

🌼 निष्कर्ष: धनतेरस हा सण फक्त सोन्याचा किंवा वस्तूंचा नाही, तर मनाच्या श्रीमंतीचा आहे. तो आपल्याला हे शिकवीतो   “संपन्नतेचा अर्थ केवळ वस्तूंमध्ये नाही, तर विचारांच्या शुद्धतेत आहे.” पौराणिकतेपासून आधुनिकतेपर्यंत या सणाने बदल घेतला, पण त्याचे मुख्य सार एकच आहे — प्रकाश, आरोग्य आणि समृद्धी. या धनतेरसला आपणही ठरवूया.

आपले घर तर उजळू देच, पण इतरांच्या  आयुष्यातही एक दिवा पेटवूया. जो सामाजिक, सांस्कृतिक मुल्यांना प्रकाशमय करेल. नाती आणि सामाजिक बांधीलकी याचा आदर ठेवेल.

---